Haar leven lang is ze al creatief bezig geweest. Al was het in het begin veel achter de naaimachine. Jokes vader werkte met landbouwwerktuigen waar vaak ook lappen stof voor nodig waren voor de lopende band. Als er dan stof overbleef, mocht hij dat mee naar huis nemen en maakte Joke er voor haar moeder en zussen kleding van. Haar creatieve kant bleef ze ontwikkelen en later kwam de focus te liggen op schilderen. De link met het Wad is in al haar schilderijen duidelijk te zien, doordat de materialen van het Wad er in verwerkt zijn. Het geeft een zeer bijzonder effect. De schilderijen krijgen daardoor extra diepgang en weerspiegelen écht het Wad. Joke, woonachtig in het Friese Hurdegaryp, is inmiddels een gerenommeerd beeldend kunstenaar en bezoekt de Wadden zeer regelmatig. Ze mag daarom ook niet ontbreken tijdens de kunstmaand en exposeert haar werk op Ameland. Tijd voor een interview met deze inspirerende dame die zich bekommert om het Wad en de wereld ver daar buiten…

Je leven lang al een creatief brein, maar toch secretaresse geworden?

‘Na de lagere school wilde ik dolgraag naar de nonnenschool, want daar leerde je echt goed naaien. Dat feest ging niet door; het werd de ULO. Om daarna naar de Kunstacademie te gaan, zat er niet in. Mijn ouders zeiden: ‘Eerst maar eens je typediploma halen.’ Na dit allemaal braaf te hebben gedaan en gewerkt op het gemeentesecretariaat in Leeuwarden, volgde ik in de avonduren de tweejarige opleiding aan de Mode academie Friesland , waar ik de kneepjes van het naaien goed heb geleerd. Ik ben jaren bezig geweest met naaien, weven en spinnen. Vervolgens maakte ik ontwerpen voor wandkleden en raamdecoraties voor een winkel in Leeuwarden, genaamd Naaldkunst. Voor dat bedrijf heb ik in een later stadium aquarellen ontworpen die nageschilderd konden worden via een cijfer met kleur.’

Hoe lang schilder je al en hoe is het begonnen?

‘Schilderen doe ik nu een kleine 30 jaar. Het is begonnen in een atelierschip in Leeuwarden bij Doet Boersma, wat een inspirerende omgeving was. Na twee cursusjaren ben ik op advies van Doet overgegaan op Masterclasses. Die werden door verschillende kunstenaars wekelijks gegeven. Mijn docenten waren onder meer Dinie Boogaart, Eddy Sikma, Antonia Talamini, Henk Pietersma en vele anderen. Henk Pietersma nodigde me uit om de zomeracademie, opgezet door de Vakbond voor kunstenaars, te volgen. Dit heb ik vier jaar met heel veel plezier gedaan. Mijn eerste expositie was in het Gemeentehuis in Menaldum in 1998. Daarna volgden er nog vele door heel Nederland. Een bijzondere expositie was bij Galerie La Lanka in Tijnje. Tijdens deze expositie was er een ontmoeting met de ambassadeur van Vietnam. Een land waar mijn man en ik waren geweest. Enkele schilderijen waren op die expositie te zien. De ambassadeur nodigde ons uit voor een bezoek aan de Ambassade in Den Haag en of ik nog wat werk wilde meenemen. Het werd een gedenkwaardige dag met theedrinken met de hele Vietnamese familie en het personeel. De schilderijen werden bekeken en van de nodige commentaren en herkenning voorzien. Eén van de schilderijen werd aangekocht door de ambassadeur. Ook door Kunstuitleen Friesland werd zowel mijn ‘buitenlandse’ werk als het werk van ’t Wad aangekocht.’

Wat is je liefde voor het Wad? Waarom focus je daar graag op?

‘Vroeger kampeerden we op Vlieland of in de boerderij van de familie Roep op Ameland. We maakten dan heerlijke wandelingen in het bos en langs het strand. Elk kind geniet daar natuurlijk van. Schelpjes zoeken en op kleur opplakken op stukjes gevonden hout. Toen ik enkele jaren geleden bij Vakwerk Dokkum terecht kwam, zat ik met Brenda van der Zee, Janet van de Werf en Richard Kiewiet in een gedeeld atelier. Er ontstond een kameraadschap waarin we dezelfde passie van schilderen en ‘t Wad deelden. Met elkaar schilderen op de Waddendijk bij de Westhoek of op Ameland bij de hut op ’t Oerd of de Wadkant; elke keer was er de verwondering van de getijden wat het zeeschap totaal veranderde. Je kunt veel van de wereld zien maar het gevoel van vrijheid, sensatie van zout op je lippen en wind door de haren, dat was en is er nog altijd als ik aan de Wadkant kom. Het geeft mij het ultieme gevoel van mijn verbondenheid met Friesland. Het Wad is echt een heel bijzonder stuk natuurgebied. Het is niet voor niks dat het onder Unesco Werelderfgoed staat vermeld. We moeten het Wad zoals het is zeker behouden! ‘Geen gasboringen op de Waddenzee.’’

Je werkt met materialen uit het Waddengebied. Kun je daar wat over vertellen?

‘Niet alleen het slik wordt in de schilderijen verwerkt. Ook stukjes van schelpen of zeewier komen op mijn schepje als ik slik meeneem in mijn emmertje. In mijn atelier experimenteer ik graag met deze materie. En niet alleen op doek, maar ook graag in ruimtelijk werk. Met het verwerken van deze materialen en veelvuldig de Wadkant op te zoeken, zie ik steeds meer kleur. Was mijn gebruik van Pruisisch blauw en Van Dijck’s bruin veelvuldig aanwezig in mijn beginwerk, tegenwoordig zie je steeds meer oranje, lila en de okerkleuren verschijnen.

Toen Leeuwarden Culturele Hoofdstad in 2018 was, werden 40 kunstenaars bij elkaar gezocht. Er werden 20 paren gevormd met verschillende disciplines. De opdracht was iets gezamenlijks te maken waarbij beide disciplines tot hun recht kwamen. Samen met Jessica Lelieveld is er een lap gevilt van ongeveer vijf meter lang. Hierin is verbeeld ‘het vuur der aarde’. De lap loopt van plafondhoogte ongeveer drie meter naar de grond in golven uitgestrekt. In de golven is slik verwerkt en op de top van de golven varen bootjes. Het was geweldig om dit samen te doen. In de coronaperiode hebben we elkaar opgezocht en uitgedaagd naar een verdere samenwerking. Jessica maakt potten of schalen van keramiek uit verschillende soorten klei en ik reageer daarop met materie van ’t Wad, aangevuld met bootjes, huisjes van klei.’ Alles wordt in kleur gezet met olieverf.’

Je exposeert in November Kunstmaand op Ameland. Wat voor werk heb je voor de expositie gemaakt?

‘Voor de expositie heb ik werk gemaakt met niet alleen de materie van de Wadkant van de vaste wal maar ook met materie van Ameland. Een voorbeeld is het schilderij ‘Ontmoeting Noordzee en ’t Wad’. Ook is er werk op papier in passe partouts (24/30 cm), die ik Wadkiekers noem en Wadvensters, welk werk al is ingelijst. De expositie is bij Appartementen De Vlindertuin te Nes; dagelijks vanaf 11.00 uur zijn geïnteresseerden welkom in de ontbijtzaal en in de hallen hangen de nieuwste werken. Ik ben van 7 t/m 20 november zelf aanwezig.

Eilanders en toeristen kunnen deelnemen aan je workshop in Nes. Wat is de opzet van je workshop?

‘De opzet is om kennis te maken met de techniek die ik ontwikkeld heb’; werken met materie van ’t Wad. Het is wel zo dat het slik van Ameland anders werkt dan het slik aan de vaste wal. Zelfs daar is er een verschil of ik bij Harlingen, De Westhoek, Ternaard of naar Paesens Moddergat ga. Het blijft altijd een verrassing wat er gaat gebeuren. Het is een natuurlijk materiaal wat verwerkt wordt en is niet voorspelbaar. Elk werk is een nieuw avontuur dat je aangaat. Je kunt jezelf alleen maar verrassen. Je hoeft niets te kennen of te kunnen. Je laat je leiden door het materiaal wat je gebruikt.’

De workshops zijn op 8, 11, 12, 15, 18 en 19 november van 14:00-16.30 uur. Eigen bijdrage: €20,- werken op papier, €27,50 werken op doek (30/40cm) . Vooraf opgeven via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Locatie: Polderweg 2, Nes.

Je exposeert ook op andere plekken in het land. Waar is je werk te bewonderen?

‘In de maanden mei t/m september zijn Wadvensters en Wadkiekers te zien/koop bij Galerie ‘Lytse Skientme’ in Koudum en schilderijen en objecten in Galerie ‘Kunst en Kleur’ in Kalenberg (de Weerribben). Schilderijen zijn er bij ‘Galerie Bax’ in Sneek, Galerie ‘Tom Lucassen’ in Ommen, ‘Kunstuitleen Friesland’ in Leeuwarden, ‘De Vlindertuin’ in Nes (Ameland), ‘Vakwerk’ (pop-up galerie) in Hurdegaryp. De maanden november/december ‘Kleintje Kunst’ bij Galerie ‘Efterom’ in Wijnjewoude.’

Wat doe je naast het schilderen nog meer op kunstzinnig vlak?

‘Samen met mijn twee zussen Hanneke en Tineke hebben we VAKwerk opgezet naar voorbeeld van VAKwerk Dokkum. Een leegstaand winkelpand inrichten met Kunstzinnigheden en drie dagen in de week open. We doen dit nu bijna zes jaar. Vakwerk heeft vijf jaar in Burgum op twee verschillende locaties een leegstaande winkel ingericht. Sinds februari 2022 is VAKwerk te vinden in Hurdegaryp in een leegstaand winkelpand in het winkelcentrum Fuormanderij. Elke drie maanden is er een wisseling van kunstenaars en een opening. Kunstenaars draaien mee in een rooster, er zijn altijd twee kunstenaars aanwezig. Met elkaar worden de algemene kosten gedeeld. De kunstenaar hoeft bij verkoop geen provisie af te rekenen. Verder hebben we tweemaal een Kunstmarkt bij de ‘Oude Molkefabryk’ in Burgum georganiseerd en een Kunstfestijn ‘’t Brûst’ in de Molkefabryk waarbij kunstenaars uitgenodigd werden om iets te creëren in een lokaal in die oude fabriek. Hiervoor is subsidie verstrekt door de Gemeente Tytsjerksteradiel en de Rabobank. 27 november organiseert VAKwerk een KerstKunstKitchmarkt in de Molkefabryk. Ook hiervoor hebben we weer een kleine subsidie van de Gemeente Tytsjerksteradiel mogen ontvangen. Er is die dag van alles te beleven in de oude Molkefabryk.’

En je hebt ook een stichting opgezet?

‘Tijdens de tsunami in 2004, werd binnen het bedrijf waar ik toen werkzaam was een inzamelingsactie onder het personeel gehouden. De directie verdubbelde het bedrag dat werd opgehaald. Het totale bedrag van € 40.000 was beschikbaar voor hulpverlening. Het bestuur (waarin ik zitting had) werd gevraagd na te denken hoe we dit bedrag het beste konden besteden. De directie wilde graag dat de naam van het bedrijf hieraan werd gekoppeld. Door een gesprek met Tiny van den Brink, die de centrale inkoop deed voor derdewereldwinkels in Sri Lanka, werd besloten het bedrag voor het door haar aangedragen doel te gebruiken. Het werd een overblijflokaal voor leraren bij een scholencomplex in Kalpitiya met douche en toilet. Kalpitiya ligt op een schiereiland, 150 km ten noorden van de hoofdstad Colombo. Over de afstand naar Kalpitiya deed men vier uren met de auto of zes uren met de bus. Een vrijwilliger uit Nederland, Jan Kuipers, heeft het hele project onder zijn hoede genomen en begeleid. Het jaar daarop besloot ik om te stoppen met mijn baan als secretaresse en alle tijd aan mijn passie te besteden, het schilderen. Als dank kreeg ik een ticket naar Sri Lanka om een kijkje te nemen bij het onderkomen dat is gebouwd. Jan Kuipers was nog altijd in Sri Lanka. Bij aankomst bleek dat er meer werk nodig was om de kinderen goed onderwijs te geven. We zijn toen begonnen de school op te knappen, samen met de ouders. Er werd geverfd, getimmerd, schoolmeubilair opgeknapt en in elkaar gezet, enz. Het was een geweldige ervaring om niet alleen rond te reizen in een land, maar ook om je handen te laten wapperen. Te leven met en tussen de bevolking.

Bij thuiskomst hebben we later Stichting Kalpitiya opgezet. De stichting doet kleinschalige projecten voor onderwijs en gezondheid. Jan Kuipers is nooit weer uit Sri Lanka weggegaan en begeleidt nog altijd alle projecten die alleen worden gedaan op vragen uit de bevolking en vanuit Nederland worden bekostigd. Een deel van de verkoop van mijn werk gaan naar Stichting Kalpitiya. De Stichting is aangesloten bij ANBI. Meer info kun je vinden op de website www.kalpitiya.nl

Meer zien en weten over Joke Ket haar werk, workshops en exposities op andere plekken in het land? Kijk op www.schildereizen.com