Dit is het verhaal over vijf kinderen, die ‘down under’ wonen vlakbij Auckland op het Noorder eiland van Nieuw-Zeeland. In de coronaperiode was het eiland vanaf 20 maart 2020 op slot en men slaagde er op die manier in om het virus buiten het eiland te houden. In het voorjaar van 2022 werd deze strenge anti-coronamaatregel opgeheven. Jacoba van der Valk-Molenaar en haar man Wouter vlogen deze zomer naar het gezin van hun dochter. Mark Kiewiet samen met zijn vrouw Tani en kinderen Jack en de tweelingmeisjes Nova en Ivy vlogen vanuit Nieuw-Zeeland naar zijn ouders Wim en Angela Kiewiet-Brouwer in Buren. De in Ballum geboren Jacoba van der Valk-Molenaar vertelt over de ontdekking: van de zeventien kids, die de Nederlandse school in Auckland bezoeken, zijn er vijf met Amelander roots! En zij, als op Ameland geboren juf kwam er een dagje lesgeven.
Jacoba: ‘Op 26 mei van dit jaar kreeg ik een Messenger bericht via Facebook van Angela Kiewiet-Brouwer. Wat bleek, zij had van haar zoon Mark in New Zealand gehoord dat er op de Nederlandse school, waar zijn zoon Jack zit, nog twee kinderen met Amelandse roots zitten: Hidde en Felix! Dit zijn mijn kleinkinderen! Wat een toeval. Angela en ik, de oma’s dus, zaten naast elkaar op de BWS in Nes. Ik ging meteen op zoek naar de foto uit 1975 van ons examenjaar en vond die ook’ (zie deze pagina).
Op Ameland was het lang de gewoonte om iemand, die Amelands sprak, te vragen: ‘Fan wie bistou iën?’
‘Ik ben Jacoba van der Valk-Molenaar. Ik zag het na de mavo niet zitten om in de kost te moeten, om de verpleging in te gaan of de kleuterkweek te gaan doen, ik wilde op kamers of in een flatje, en dat mocht niet... Daarom ben ik als doktersassistente gaan werken in de huisartsenpraktijk met apotheek van dr. Hofman in Nes. Dominee Kamerling heeft voor mij bemiddeld. In de avonduren deed ik de studie doktersassistente bij de LOI.
Bij dokter Hofman werkte ook Wouter, mijn echtgenoot, als zomerdokter. Zo is het gekomen. Na twee jaar ben ik met hem gaan samenwonen, eerst in Wageningen later in Ede. Daar werkte ik ook als doktersassistente. Tevens deed ik de avond-HAVO. In 1978 zijn wij op Ameland getrouwd. In 1980 zijn we naar Dinxperlo in de Achterhoek verhuisd. Daar wonen we nog steeds. We hebben vijf kinderen gekregen: Willem, Klaas, Judith, Mirthe en Fleurtje. Heel verdrietig is dat Klaas in 1981, met drie maanden op Ameland, aan wiegendood is overleden.
In 1989 ben ik begonnen aan de toen nieuwe DAVO, de dag-avond opleiding van de PABO. Na vier jaar was ik leerkracht basisonderwijs. Vanaf mijn allereerste dag voor de klas voelde ik dat dit het helemaal was voor mij. Met nog een jaar vakdocent muziek erachter aan werd ik muziekjuf in Aalten en kwam ik uiteindelijk op de Koningin Wilhelminaschool waar Daltononderwijs wordt gegeven in Winterswijk terecht. Daar werk ik nog steeds als juf. Inmiddels ook als kunstjuf voor één dag in de week.
Een tiental jaren kwam ik met mijn groep 8 naar Ameland in Ballum natuurlijk, op kamp! Wat een super tijd hadden we steeds bij Gerben en Jane Bakker: ‘Juf, ze kennen jou allemaal’ en na één dag: ‘Juf, ze kennen ons ook al!’
Welke van jullie kinderen is naar Nieuw-Zeeland verhuisd?
‘Inmiddels zijn we vele jaren later, hebben onze kinderen relaties en hebben we dertien kleinkinderen. Mirthe is met haar partner Gijs Simon in januari vertrokken naar Thailand. Hun inboedel was in een zeecontainer al onderweg naar Nieuw-Zeeland, maar zij konden het land nog niet in. In maart was Nieuw-Zeeland open. Sinds 14 maart wonen ze nu in Auckland en zijn inmiddels gesetteld. Mirthe werkt als Maag Darm Leverarts in het Middlemore Hospital en Gijs bij Asahi. Hun dochtertje Nora gaat naar de opvang Childsteps, Felix van bijna vier gaat naar de Kindergarten en Hidde naar the primary school St Heliers’.
Maar de kinderen bezoeken ook de Nederlandse school?
‘Ja! En nu komt het, Felix en Hidde gaan naar de Nederlandse school in Auckland op donderdagmiddag van één tot vier. Net als Jack Kiewiet. Daarnaast ook Tjebbe en Lieve Algra. Het blijkt dat ook hun ouders, Levi en Anoucke Algra, en kleine zusje Kiek, Nieuw-Zeeland niet in mochten vanwege corona en wachtend op toestemming om het land in te mogen, elf maanden in Hollum op Koudenburg hebben gewoond. De kinderen bezochten daar gedurende die tijd de Koningin Wilhelminaschool. Hun spullen waren al onderweg richting Nieuw-Zeeland, hun banen waren opgezegd, alles klaar voor de oversteek. Maar nu zijn ze er dan toch. En wat een toeval is dit: van de zventien kids zijn er op dit moment vijf met Amelandse roots en ik mocht als Amelandse juf een middag lesgeven. Zo bijzonder. En er komen op den duur nog de vier zusjes bij…. De kinderen onderhouden en leren de Nederlandse taal en cultuur, de school staat zelfs onder Nederlandse schoolinspectie.’
Hoe ervaren de Nieuw-Zeelanders het om weer verbonden te zijn met de rest van de wereld?
‘Er is weer familie! Na die Coronaperiode. We voelden ons zo welkom! Bij Felix in de klas bijvoorbeeld werden we echt verwelkomd als zijn opa en oma, die helemaal uit Nederland waren gekomen. WHANAU* of FAMILY is not just an important thing, FAMILY is everything! (Familie is niet alleen maar een beetje belangrijk, familie is alles!) Dat lees je overal. Ik moet zeggen dat ik geleerd heb van de vriendelijkheid van de mensen. Als mensen je vragen: How are you, dan zijn ze werkelijk geïnteresseerd in hoe het met je gaat. Het is bedoeld als een begin van een gesprek! Auckland is een enorme stad, maar ga je naar buiten de stad dan kom je terecht in een heel dunbevolkt platteland. Nieuw-Zeeland is zo groot als Engeland of Italië (een omgekeerde laars). Maar de bevolking telt slechts vijf miljoen mensen… Wat mij trof was dat men werkelijk werkt aan een verzoening met de oorspronkelijke bevolking: de Maori. We hebben het Auckland War Memorial bezocht en waren onder de indruk van de onderdrukking en oorlogen tegen de Maori in eerdere eeuwen. Er wordt nu echt geprobeerd de oorspronkelijke Maoricultuur vorm te geven. Steden, dorpen, straten worden als eerste geschreven in het Maori, daaronder staat de Engelse naam. We leerden zelf al snel een belangrijke uitdrukking: Kia ora, wat staat voor hallo, maar eigenlijk meer dan dat: je gebruikt het ook om je dankbaarheid uit te drukken of liefde te sturen.
Het land is zó schitterend! Je valt van het ene mooie vergezicht in het andere; het houdt maar niet op! Mirthe heeft haar bakfiets mee om de kinderen in te vervoeren. Ook wij hebben gefietst om de omgeving te verkennen. Dat was prachtig, hoewel het land erg heuvelachtig is en helemaal niet ingesteld op fietsers, fietspaden vind je er niet.’
In de begroting van Nieuw-Zeeland wordt aangegeven dat het land het welzijn van haar inwoners als belangrijkste leidraad beschouwt.
Jacoba: ‘Dat voel je! Op deze manier wordt de Maoricultuur vormgegeven: planet, people, profit, deze drie p’s zijn belangrijk. Soms wordt de p van profit (winst) vervangen door prosperity: welzijn. Ons kleinzoontje Felix van vier bijvoorbeeld leert in de Kindergarten zelf eten kweken van zaadjes. De school is veel buiten in plaats van binnen. De zorg voor de planeet is heel belangrijk. Je ziet nergens prullenbakken, iedereen neemt afval mee naar huis, ik zag mijn kleinzoon Hidde zelfs afval van anderen oppakken en meenemen. Zo wordt ze dat op school geleerd’.
Wat leuk dat je zelf les kon geven op de Nederlandse school.
‘Ik had materiaal meegenomen over de kunstenaar Piet Mondriaan. De vader van Piet Mondriaan was hoofdonderwijzer van de school voor Christelijk Nationaal Onderwijs in Winterswijk, nu de Koningin Wilhelmina School, waar ik nu lesgeef. Als ‘kunstjuf’ doe ik op dit moment een project over Mondriaan, dat was voor de zomer al voorbereid en zo kon ik ook in Nieuw-Zeeland gedurende een middag dit programma meegeven. Gelukkig had ik thuis nog een oude Amelander, dus ook die is meegegaan naar Nieuw-Zeeland. Ik heb natuurlijk ook over Ameland verteld.
We hebben voor de school buiten, en ook binnen foto's gemaakt. Wat een geweldige sfeer! Als we terugkijken op ons verblijf bij onze kinderen in dit prachtige land zijn het vooral de hartelijkheid en de warmte van alle mensen die we ontmoet hebben, die ons is bijgebleven.’
* Whanau is het Maoriwoord voor familie, met dank aan Angela Kiewiet-Brouwer, die toevoegt: familie is in Nieuw-Zeeland heel belangrijk, maar hier ook!
Om ook u als lezer of lezeres van ‘De Amelander’ te laten genieten van een stukje Maoricultuur stuurt Jacoba u hierbij het liedje Morena. Met liefs of in het Maori: Kia Ora.
