Elfstedentocht geschaatst, gefietst en gelopen en zelfs geskeelerd
Op 10 mei was het dan eindelijk zover: André de Vries (69) uit Hollum kreeg zijn elfstedenbrevet! Is hij de enige Amelander, die dit huzarenstukje verricht heeft? Waarschijnlijk wel… In ieder geval zullen er niet veel mensen zijn die zijn aantallen rondes kunnen laten zien: twee elfstedentochten op de schaats (1986 en 1997), twintig elfstedentochten op de fiets en samen met zijn dochter Annie de elfstedentocht te voet in 2019. Circa 1500 mensen kregen in de loop van de jaren een elfstedenbrevet. Door corona werd de uitreiking twee keer uitgesteld. Maar nu is het er dan toch van gekomen: samen met 20 anderen nam André zijn brevet in ontvangst.
Wat was je moeilijkste tocht van de 23 keer dat je de route van de Fries Elfsteden deed.
André: ‘Daar hoef ik geen moment over na te denken: de schaatstocht van 1986, gewonnen voor de tweede keer door Evert van Benthem. Maar die had het geluk dat hij niet de route Bartlehiem-Dokkum ’s avonds in het donker moest rijden. En (hard lachend met zijn zware basstem) ik had nog een handicap. Ik had de zeer goede noren van mijn broer, die ik had kunnen lenen aan mijn voeten. Alleen waren die maat 47 en ik heb schoenmaat 43. Het was een drama: ik wist niet waar ik aan begon. De ijskwaliteit van de route Bartlehiem-Dokkum was verschrikkelijk. Net voordat het vaarverbod was afgekondigd was er nog een zandscheepje gepasseerd en daarna waren de ijsbrokken aan elkaar gevroren. Ik ben zó vaak omgeklapt, zo vaak en zwaar gevallen. Bovendien schaats je dat stuk in het stikdonker en slaat de vermoeidheid toe, je hebt dan immers al zo’n 150 kilometer in de benen. Van die reis herinner ik me nog dat je op het ijs kunt liggen en niets liever wilt dan daar te blijven liggen. Bij de EHBO-post in Dokkum ben ik binnengestapt, ik had enorme pijn in mijn bovenarm, die leek twee keer zo dik als normaal. Ik moest een uur wachten voor er een arts naar me kon kijken, zoveel gewonden kwamen daar binnen. Die dokter raadde me aan om in de bus naar Leeuwarden te stappen, mijn bovenarm was door de verwondingen gedurende de dag ontstoken geraakt. In die bus wilde ik niet, ik ben het ijs weer op gegaan en gek genoeg op de weg naar Leeuwarden nauwelijks meer gevallen. Om kwart voor twaalf schaatste ik in Leeuwarden over de Bonkevaart tegelijk met de heer W.A. van Buren! Ik heb de helikopter met koningin Beatrix naar beneden zien komen. Toen realiseerde ik me dat ik W.A. van Buren en het cordon aan mensen om hem heen meerdere keren die dag was tegengekomen. Het was een avontuur en een pittige ervaring!
Hoe oud was je toen?
33. Het probleem waren natuurlijk die te grote schaatsen, maar het was het beste wat ik had. Ik had echt geen geld om schaatsen te kopen en op mijn oude noren kon ik die afstand niet schaatsen. Ik was al vrij jong een goede rijder. Ik herinner me het kerstfeest in de winter van ’62/’63. Mijn moeder moest me van het ijs halen om mee naar de kerk te gaan, mijn schaatsen gingen mee in de kerk, die lagen onder de kapstok.
Ging het in de elfstedentocht van 1997 beter?
Ah! Dat was een wereld van verschil. In de zomer had ik op skeelers getraind samen met Jan van Ledden. Jan was een geweldige schaatser, die de tocht in ’97 ook reed. In 1986 had hij de tocht met vier dagen ertussen twee keer gereden, eerst om te verkennen en toen de tocht werd uitgeschreven voor het kruisje. Beresterk, ook in 1997 nog. Hij startte eerder dan ik, we konden niet samen schaatsen. Ik was veel beter voorbereid in ’97, had comfortabele kleding aan en had goed passende schaatsen. Ik startte die dag om 09.00 uur en was om 21.00 uur binnen. Alleen rond Harlingen, met dat stuk brak water was het ijs knobbelig en moest er gekluund worden, maar over het algemeen was het ijs veel beter dan in ’86. Er stond wel een straffe wind in de Noordwesthoek.
En 20 keer de elfstedentocht gefietst! Wat een prestatie.
Weet je dat mijn neef Jan van der Meij 30 keer de elfstedentocht fietste? Ik zag zelfs een oudere man, die vertelde aan zijn 65e tocht bezig te zijn. Dik in de tachtig was hij! Onze zoon Cornelis fietste de tocht vier of vijf keer met me mee. In de loop van de jaren zag ik het tempo enorm omhoog gaan. Niet meer leuk. Daarom ben ik gestopt. Het is een monsterorganisatie met 15.000 deelnemers, daar neem ik mijn pet voor af. Er wordt in twee lussen gereden, startend vanuit Bolsward via Harlingen en Franeker eerst naar de Noord-Oosthoek via Holwerd naar Dokkum en terug naar Bolsward en vanuit daar de tweede lus naar Sneek, IJlst, Sloten via Oudemirdum en Balk naar Staveren, Hindeloopen, Workum en Bolsward. Een mooie tocht! Maar ja, het weer heb je niet in de hand. Als je op de dijk naar Staveren de wind tegen hebt, met regen en hagel dan heb je het niet gemakkelijk. In die 20 keer had ik twee keer een lekke band en daarvan was er één die ik kreeg net voordat ik Bolsward voor de tweede keer binnenreed. Ik kon het redden. Mazzel!
Samen met je dochter Annie liep je de wandeltocht langs de elf steden. Hadden jullie vaak getraind.
André en Annie moeten daar beiden wat om lachen. Getraind? Nee, niet echt. Maar ze hebben zich wel voorbereid, tegen elkaar gezegd: als jij de elfstedentocht gaat lopen, gaan we samen. En dan gaan we in Workum naar een bed and breakfast. Dus boekten ze voor twee nachten een kamer met een super goed bed in Workum. Met een klein maar fijn Chinees restaurant vlakbij. Dat scheelde enorm veel reistijd, die ze gebruikt hebben om te rusten en gebruik te maken van de voetverzorging en de massages, die worden aangeboden. Net als de elfstedentocht op de schaats start de wandel elfstedentocht in Leeuwarden. In vijf dagen worden alle elf steden binnen gewandeld, steeds in de week waarin Hemelvaart valt. ‘Als je wilt zien, hoe mooi Friesland is, dan raad ik aan om deze tocht te lopen’, zegt Annie ‘en dan die sfeer: bij het startschot klinkt elke dag het Fries volkslied. Kippenvel!’ En André: ‘Natuurlijk is een elfstedentocht op de schaats uniek, maar het lopen is ook heel bijzonder!’ Iedere dag wordt om 07.00 uur gestart. De eerste tocht naar Sloten is 49 kilometer lang, maar dat konden ze beiden. André en Annie hadden dat bewezen. Beiden hadden ze Rondje Ameland al eens in de benen, André maar liefst 10 keer! De tweede dag wordt er gelopen van Sloten naar Workum, een afstand van 44 kilometer. De derde dag van Workum naar Franeker 42 kilometer en vanuit Franeker lopen de wandelaars op de vierde dag naar Dokkum. Op dag vijf hebben de lopers de laatste 28 kilometer nog voor de boeg. Het zijn in vijf dagen 207 kilometers in totaal.
Hadden jullie problemen? Dikke voeten bijvoorbeeld door het lange lopen? Misschien blaren?
Nee, echt problemen hadden ze niet. Blaren had Annie voorkomen door echte wol te gebruiken op de drukpunten op haar voeten op advies van haar voetpedicure, André heeft van nature geen last van blaren. Wat last van de knieschijven hadden ze misschien, maar eigenlijk ging het heel goed en hebben ze genoten van de tocht! Nog altijd is André superfit. Zo zie je maar wat een leven lang bewegen je brengt.
En dan nu het Elfstedenbrevet…
Van al deze tochten zijn heel veel herinneringen overgebleven: de toegangsbewijzen voor de tochten, stempelkaarten, de elfstedenkruisjes, een tegeltje met het gezicht van André voor op de tegelbrug van Bartlehiem en vele, vele foto’s. Ze zijn met z’n drieën, André, Carla en Annie naar het Provinciehuis geweest om commissaris Arno Brok te ontmoeten en de 20 anderen, die ook deze geweldige prestatie hebben geleverd. Ze mochten het brevet in ontvangst nemen. ‘Ik ben trots op mijn vader’, zegt Annie. ‘En dan te bedenken dat ik de elfstedentocht ook nog eens op skeelers heb afgelegd’, lacht André. ‘Ik train nog iedere donderdagochtend in de Elfstedenhal in Leeuwarden om klaar te zijn voor een elfstedentocht. Maar een elfstedentocht op skeelers: dat nooit weer!’
