Het hoort nieuw in onze oren: voorlezen aan je baby? Wanneer begin je daar dan aan en wat is je doel? Zeker! Het is een van de grootste wonderen, die je voor je ogen ziet gebeuren als je baby leert praten. Je hebt de neiging om om je heen te kijken: wie heeft dat het kleintje geleerd? Het is zo vanzelfsprekend, maar misschien wel de knapste prestatie uit je leven: jij leerde je kind praten. Je deed dat tussen alle bedrijven door waarin er interactie was tussen jou en de baby, of je nu hem of haar nadeed door hun eerste geluidjes te imiteren of dat je begon woordjes te gebruiken en wachtte op hun antwoord, een liedje zong of een handjeklap versje probeerde, ergens in die tussentijd pikte je kind dit op. Wilbranda van Bavel heeft zelf drie kinderen en is er lyrisch over. Zij leest haar kinderen voor in dit ‘leren praten proces’ en begon daarmee al heel vroeg: als baby. Ze volgde samen met Liesbeth Spoelstra en Eugenie Brandsma een cursus als coördinator BoekStart in de Kinderopvang en praat ons bij over hoe laaggeletterdheid door voor te lezen kan worden voorkomen of bestreden. In het ‘Wantij’ in Buren tijdens de kinderopvang passen alle leidsters het toe.

Een nog heel kleine baby voorlezen, heeft dat effect?
Wilbranda: ‘Een baby ziet vanaf vier weken al de kleur rood. Je ziet baby’s reageren op je gezicht en misschien meer nog op je stem, maar ook op grote afbeeldingen. Als je na het badje een kwartiertje het kindje op schoot neemt en je vertelt of leest voor dan creëer je een moment van rust, van gezelligheid, van alleen aandacht hebben voor het kleintje en het blijkt dat het kind dit opslaat. Wordt de baby wat ouder, tussen de drie en zes maanden dan kun je al meer boekjes met hem ‘lezen’. Er zijn knisperboekjes, die geluid maken, boekjes met dikke bladzijden, vaak met stoffen voelbare dieren erin verwerkt, er zijn boekjes voor in bad. De baby kan dan al belangstelling tonen voor wat je hem aanreikt. Tussen de zes maanden en een jaar zijn geluidboekjes leuk (boe zegt de koe), en na een jaar zijn ze al geïnteresseerd in boekjes met flapjes. Wat zit daarachter verstopt? Er is onderzoek naar gedaan: kinderen, die als baby zijn voorgelezen zijn beter in taal. Het blijkt dat de taal- en spraakontwikkeling van baby’s van vijftien maanden dan al voorloopt. Het verhoogt het vermogen tot concentratie. Kinderen blijken daar levenslang baat bij te hebben.
En een kwartiertje is genoeg! We merken ook dat huilbaby’s of baby’s die snel geïrriteerd zijn goed reageren op samen boekje lezen. En dat terwijl ouders juist geneigd zijn bij deze kindjes voorlezen nog wat uit te stellen. We lezen op de kinderopvang dus zelf voor, maar proberen ook de ouders te stimuleren’.

Hoe gaat dat?
‘Door samenwerking van de Gemeente Ameland met Bibliotheken Noord Fryslân hebben we een kist met honderd boeken, waaruit de ouders twee boekjes per week kunnen meenemen. Jaarlijks krijgen we er zestien nieuwe boeken bij. De Gemeente Ameland steunt dit initiatief van BoekStart in de Kinderopvang om hiermee taalontwikkeling te stimuleren. Het is een soort bibliotheek, maar gemakkelijker omdat per leeftijdsgroep al boeken en boekjes, die aanbevolen worden, geschikt voor de leeftijd van het kind worden aangeboden en het is gemakkelijk meenemen voor de ouders omdat ze hun kind toch al halen en brengen. Het is leuk voor de ouders om te weten waaruit hun kind is voorgelezen. Wij, als groepsbegeleidsters, vertellen waar we mee bezig zijn en als we aanbieden om het boekje mee naar huis te nemen, doen ouders dat meestal graag. Ze kunnen het kind daardoor volgen in zijn of haar ontwikkeling. Ook ouders, die zelf niet graag met de neus in de boeken zitten. Dat het kind thuis het boekje nog eens te horen krijgt, is alleen maar leuk, kinderen zijn dol op herhaling en iedere volwassene heeft zijn eigen voorleesmanier, de een maakt bewegingen met de handen of heeft een heel andere intonatie, een ander houdt van de plaatjes en benoemt die, het kind pikt de verschillen op en vindt het prachtig’.

Wat vinden de ouders van het BoekStartproject?
‘Er wordt heel actief deelgenomen door de ouders, vaak met twee boekjes tegelijk.’
Bij de ingang in het halletje van het Wantij staat een tafel met Sinterklaasverhalen, prentenboeken en boeken met liedjes over de verjaardag van Sinterklaas. Wilbranda: ‘Dat is het thema voor de komende zes weken. De kinderen zijn nog klein, Sinterklaas is op Ameland en natuurlijk besteden we daar aandacht aan maar niet teveel. Iedere zes weken wisselen we van thema en wij als BoekStartcoördinatoren, Liesbeth, Eugenie en ik veranderen dan ook de leestafel. Het is onze taak als coördinatoren om onze collega’s mee te nemen in ons enthousiasme voor voorlezen en boeken en daarmee het voorkomen van taalachterstand en laaggeletterdheid. Die kan al heel vroeg in de jeugd ontstaan, daar proberen we alert op te zijn en met het project positief op in te spelen door juist dit kind voor te lezen, een boekje te laten bekijken, plaatjes te laten aanwijzen en het te stimuleren om het verhaal zelf te vertellen’.

Is het BoekStartproject ook voor de kinderen die naar de Buitenschoolse opvang gaan?
‘Niet echt, maar het is wel zo dat we ook voor hen het lezen van boeken stimuleren. Voor hen organiseren we daarnaast andere activiteiten, zoals een bezoek aan de brandweer of de vuilniswagen komt langs om de kinderen te laten zien hoe een vuilniswagen nou precies werkt. Binnenkort gaan we met boswachter Marjan Veenendaal het bos in, waarbij ze vertelt over haar werk. Deze kinderen spreken soms Nederlands, maar er zijn ook kinderen, die Amelands leren van hun ouders en grootouders. Dat stimuleren we. We hebben medewerkers, geboren en getogen Amelanders, die rijmpjes en versjes kennen, die ook onze dreumesen en peuters prachtig vinden. De grotere kinderen houden van hun oude gezegdes in het Amelands. Het is een verrijking voor kinderbreinen om als kinderen meertalig op te groeien, daar zijn we ons van bewust. Het is in onze ogen een gat in de markt om boeken met rijmpjes en versjes opnieuw uit te brengen. Dus het is zeker onze bedoeling om ook kinderen van de BSO te stimuleren om te lezen. Ik droom er zelfs van om de juf te zijn, waarvan een kind later zegt: doordat dié juf mij op dat moment dat leukere, spannendere boek aanreikte, ben ik mijn hele leven blijven lezen. En dat mag van mij ook een digitaal prentenboek zijn’.