De Gemeente Ameland besloot zo’n tien jaar geleden dat de stranden bij alle vier de dorpen op het eiland professionele toezicht nodig hadden. Sindsdien bewaken Lifeguards van de KNRM in het hoogseizoen het strand. Vanuit de reddingsmaatschappij doet coördinator Theo Nobel (63) het woord. Tot voor kort was hij decennialang schipper op eerst de Johannes Frederik en daarna op het huidige boot, de Anna Margaretha. En nu is hij dus de kapitein op het figuurlijke schip dat de KNRM Lifeguards heet.
Sinds het jaar 1986 is Theo betrokken bij de Koninklijke Nederlandse Reddingsmaatschappij, kortweg KNRM. De eerste zestien jaar was dat als vrijwilliger, om in 2002 fulltime in dienst te treden. Bij elkaar opgeteld is dat een kleine 35 jaar aan ervaring in het reddingswezen. Sinds vorig jaar is Theo schipper af en is hij als coördinator verantwoordelijk voor de Lifeguards. “Dat heeft natuurlijk een raaklijn, want in feite ben je met hetzelfde doel bezig. Maar dan op een andere manier. Voorganger Jan Verbiest heeft het acht jaar gedaan. Mijn situatie was zo dat ik vorig jaar de leeftijd (62) bereikte waarbij ik volgens de wet geen schipper meer mag zijn. Maar ik stond nog wel op de loonlijst. En dus was het logisch dat ik Jan opvolgde.”
Drukke bedoening op Amelander stranden
Op Ameland bevindt zich het langszittende Lifeguards-team van Nederland. Ook op de andere Waddeneilanden en op plekken aan de Hollandse kust van de Noordzee kunt u de Lifeguards tegenkomen. Maar nergens is het strand zo lang bewaakt als op ons eiland. “De noodzaak om vier posten op Ameland te hebben, is aangetoond. Waarbij Ballum er een beetje tussenin zwemt”, gebruikt Theo een mooie metafoor. “In Hollum en Buren zijn er vier Lifeguards, in Nes postvatten er zes. Daarvan zitten er wisselend twee in Ballum. Omdat het strand daar zo groot is, zwemmen er relatief weinig mensen. Gebeurt dat toch, dan rijden de Lifeguards in hun pick-up truck naar de waterkant en houden ze er een oogje in het zeil.”
Theo zelf is als coördinator het aanspreekpunt van de Lifeguards. Op dit moment doet hij veel onderhoud aan de units op het strand, omdat die door de inmiddels welbekende coronacrisis later geleverd werden. Hij concludeert dat Nes en Buren de twee meest bezochte stranden van het eiland zijn. “Soms ben ik binnen een uur eventjes op alle posten geweest. Dan kun je het verschil in drukte goed zien”, zegt Theo. “Het valt me dan altijd op dat het in Hollum optisch drukker lijkt. Dat komt omdat de mensen op het strand in Hollum dichter op elkaar zitten én het strand – in ieder geval met hoogwater – vrij klein is. Dan is het maar een compact gebied en lijkt het al snel drukker dan het in werkelijkheid misschien is.”
Voorheen was het zo dat de exploitant van de strandtent zelf een badmeester aanstelde. “Nu is dat anders”, legt Theo uit. “Van 10.00 uur tot en met 18.00 uur is er professionele bewaking van de KNRM Lifeguards. Zij kiezen de meest gunstige plek uit om te zwemmen en daar brengen ze markeringen aan. Daar tussenin mag je zwemmen. Daarbuiten ook, dat kan niemand verbieden. Maar daar is geen toezicht. De jongens en meiden op Ameland moeten bovendien het langst beschikbaar zijn. Onze stranden zijn vanaf half juni in de weekenden bewaakt en vanaf begin juli is dat fulltime tot ongeveer eind augustus. Daarna zijn de posten ook in de weekenden nog tot half september bezet. De Gemeente Ameland bepaalt dat.”
Pittige selectie dagen en coronamaatregelen
De KNRM adverteert op haar eigen website groots met de Lifeguards-post op Ameland. Een heus promofilmpje en allerlei voordelen staan er vermeld waarom mensen dit als bijbaan moeten nemen. Je leest het goed: iedereen kan namelijk aan de slag als lLifeguard. Maar voor het zover is, moet je wel een zeer strenge selectieprocedure doorstaan. “Dat begint al in de winter tijdens selectiedagen. Zo moeten Lifeguards minimaal achttien jaar zijn en bijvoorbeeld vierhonderd meter kunnen zwemmen binnen acht minuten. Daarnaast moet je een aantal opleidingen, cursussen en trainingen volgen. Denk bijvoorbeeld aan het overweg kunnen met een waterscooter en een 4WD-rijopleiding, zodat je op het strand kunt rijden.”
“Dan heb je ook nog senior-trainingen voor Lifeguards die al een aantal jaren meelopen en juniors moeten aansturen”, gaat Theo verder. “De seniors hebben vaak al drie tot vijf jaar ervaring. Het is zo ingeregeld dat op iedere post minstens één senior aanwezig is. Zie dat als een soort teamcaptain. Zij zijn ervaren en kennen het klappen van de zweep. Onze Lifeguards slapen bijvoorbeeld in de units op het strand. Dat vinden ze overigens prachtig! Daarnaast verzorgen de strandtent-exploitanten het eten voor hen. In ruil daarvoor maken de Lifeguards ook het strand schoon, wat vanuit de gemeente dan weer een vereiste is voor de strandtentexploitanten. Voor mij is het dan fijn dat de seniors dat in goede banen leiden.”
Dit seizoen is er wel een extra uitdaging: het COVID19-virus. “In de beginjaren rouleerde het best wel veel. De laatste jaren zie je echter steeds vaker dezelfde personen terug. Waar ze voorheen als team met z’n allen na werktijd leuke uitstapjes ondernamen, is de KNRM door het coronavirus nu streng. Zo blijft post-Hollum met vier man de gehele zomer hetzelfde. Dat geldt ook voor het viertal in Buren en het zestal dat verantwoordelijk is voor Nes en Ballum. Mocht een van hen het virus oplopen, dan staan dus niet meteen veertien mensen buitenspel. Bij de reddingsboot doen we overigens hetzelfde; we oefenen in twee – steeds dezelfde – groepen. Als dan één groep uitvalt, heb je nog wel de garantie op een tweede.”
Handelingen op het strand
Bij mooi weer zijn er veel mensen die op het strand genieten van de zon. Het betekent ook dat even zoveel mensen af en toe een plons in de Waddenzee of Noordzee nemen om af te koelen. “Op dat soort dagen hebben ze het bij alle posten behoorlijk druk”, schets Theo het beeld. “Het is echt opletten geblazen. Je moet jezelf voortdurend focussen om te kijken of iemand zich in problemen bevindt. Vaak beginnen mensen dan te zwaaien. Maar je moet wel het onderscheid kunnen maken of iemand zwaait naar een ander aan de kant, of dat diegene echt in nood is. Dat vereist aandacht. Om de twintig minuten wisselen de Lifeguards elkaar af, zeker bij mooi weer. Op die manier kunnen ze de concentratie vasthouden.”
Daarnaast bestaat het takenpakket op drukke dagen vooral ook uit EHBO-werkzaamheden. “Kinderen die op iets scherps trappen en daardoor een pleister nodig hebben”, stipt Theo aan. “In Hollum houden mensen nog weleens verwondingen over aan de stenen die onder water liggen. In de units op het strand bevindt zich ook verschillende EHBO-ruimtes, met bijvoorbeeld een behandeltafel, een EHBO-koffer en een AED. Iedereen kan daar terecht. Verder is het vooral corrigerend optreden tegen mensen die te ver de zee in gaan. Of bijvoorbeeld met het terugbrengen van verdwaalde kinderen naar hun ouders. Maar mensen leveren ook gevonden voorwerpen af en het is soms een soort informatiepunt voor de badgast. De Lifeguards zijn een beetje gastheer en –vrouw van het Amelander strand.”
De zee geeft, maar helaas neemt ze ook…
Waar het voor dit artikel aanvankelijk de bedoeling was om inzicht te geven wat de Lifeguards hier zoal doen en aan wat voor eisen zij moeten voldoende, veranderde dat door een noodlottige gebeurtenis op 11 juli. Omstreeks 22.30 uur op zaterdagavond kwam er een melding binnen van een vermist Duits meisje. Samen met haar zusje stond ze op het strand bij Buren in het water naar de toen prachtige zonsondergang te kijken. Door onbekende reden geraakten ze in moeilijkheden. De vader probeerde zijn dochters te redden, raakte zelf ook in de problemen en keerde slechts met een van de twee terug aan wal. Een grote zoekactie werd op touw gezet; zes dagen later werd ze gevonden. Een gitzwarte bladzijde.
“Op dezelfde dag hebben de Lifeguards vier mensen uit een gevaarlijke situatie weg moeten halen. Gelukkig loopt het bijna nooit fataal af. Het laatste verdrinkingsgeval op Ameland dateert van 1995. Toevallig was ik daar zelf bij”, herinnert Theo zich. “Een man van een jaar of 35, zoiets. Waarschijnlijk onwel geworden en daarna afgedreven. Dat soort uitrukken vergeet je nooit. En toen hadden we nog geluk. We waren bijna een uur na de melding op locatie – we moeten immers van de Ballumerbocht naar het Noordzeestrand varen, waar het toen was. De drenkeling bevond zich nog aan het oppervlakte, waarschijnlijk omdat er nog lucht in de longen zat. Zo snel kan het gaan: zodra die lucht eruit is, zinkt een lichaam weg.”
Nadat de hulpdiensten de hoop hadden opgegeven het meisje levend terug te vinden, werd er toch doorgezocht naar haar lichaam. Daarbij werden alle denkbare middelen ingezet. Redders van de KNRM, de politie, de brandweer en eilanders vonden elkaar in de week van haar vermissing. Op eigen initiatief zochten de viskotters uit Zoutkamp met hun netten in linie de bodem van de Noordzee af; vanaf het eiland een indrukwekkend beeld. Ook speurders van SAR Nederland hielpen mee, met onder meer speciaal getrainde honden en paragliders. Samen deden ze er alles aan om haar lichaam terug te vinden. Na tal van tomeloze inspanningen lukte dat; bijna zes dagen na haar vermissing was ze terecht.
Hoewel het misschien raar klinkt, is het Duitse meisje gelukkig teruggevonden. De familie kon haar meenemen naar huis en kan het verlies – hoe verschrikkelijk dat ook is – van hun dochter en zus gaan verwerken. Moge zij in vrede rusten.
