Hij is 27 jaar en klaar voor zijn eerste jaar voor de klas: docent geschiedenis en maatschappijleer Jacob Roep. Zijn baan roept hem naar de vaste wal, waar hij al tien jaren woont in verband met zijn studie. Toch is hij een Amelander in hart en nieren: hij is hier geboren en getogen. Misschien is hij van zijn leeftijdgenoten wel degene die het meest geïnteresseerd is in de Amelander historie en de Amelander gebruiken. Al op heel jonge leeftijd startte hij de website Amelander historie, die inmiddels is uitgegroeid tot een vraagbaak van de eerste orde als je iets zoekt over Amelander cultuur in het verre en dichtbije verleden. Sinds begin juli biedt Jacob in Hollum en Nes wandelingen aan door de straten van de oorspronkelijke dorpen. Het is een feestje!
Eerder stadswandelingen in Leeuwarden
Sinds oktober 2017 is Jacob stadsgids en erfgoeddocent voor het Historisch Centrum Leeuwarden. Hij toont de verborgen plekken van de stad en vertelt graag over de geschiedenis van Leeuwarden, die zo’n grote verbinding heeft met de Cammingha’s en de Oranjes. Verder is hij museumdocent bij het Fries Museum in deze stad. In vorige eeuwen hadden de Cammingha’s behalve eigendommen in de stad Leeuwarden, ook het eiland Ameland met daarop het Camminghaslot in Ballum in bezit, wat later in handen kwam van de Oranjes. Die stichtten de eendenkooi op de Kooiplaats. Maar het zijn niet de historische plekken en de heersers over het eiland, waarover Jacob vertelt. Hij organiseert nu namens de Amelander musea Free Tours op Ameland en neemt u mee in het dagelijks leven van de dorpelingen van Hollum en Nes.
Start bij het Sorgdragers- museum in Hollum
De Free Tour door Hollum wordt aangeboden op dinsdag om 13.00 uur en 15.00 uur. De start bij het Sorgdragersmuseum is ook het eindpunt. Aansluitend is het mogelijk om gratis het museum nog te bezoeken. In Hollum is de rode draad door de wandeling de walvisvaart. Die periode van de late zestiende eeuw tot bijna de negentiende eeuw is terug te vinden in de huizen, de kakebienen (walvisbotten) die als erfafscheiding dienden en zelfs graven op het kerkhof. Jacob Roep neemt je mee op reis door de wereld van de commandeurs op de walvisvaart, de kapiteins van de handelsschepen naar de Oostzee, de stuurlieden en alle andere zeelieden in rangen en standen en de vrouwen, die thuis bleven. Hij roept hun wereld op: de reizen op zee, maar ook hun ernst als het ging om godsdienstbeleving. Wist u dat Ameland rond 1665 tien kerken had, waarvan maar liefst vijf doopsgezinde gemeenten met elk hun eigen Vermaning (kerkje)?
Free Tour door Hollum op dinsdag 13.00 uur en 15.00 uur Start bij het Sorgdragersmuseum in Hollum
De route
Hollum is zo mooi! Allereerst het Sorgdragershuus, ooit gebouwd door kapitein Pieter Cornelis Sorgdrager. Op het moment van de bouw was alles nog rustig, heel iets anders als in de tijd waarin zijn zoon Cornelis Pieter Sorgdrager het huis bewoonde. In zijn beroemde dagboek beschrijft hij de inkwartiering, die hij moest toestaan van Franse soldaten in de Franse tijd. In de prachtige Oosterlaan, met aan beide kanten mooie woningen uit de tijd van de walvisvaarders onthult Jacob Roep de kenmerken, die van een commandeurswoning een echte woning van een commandeur maakten, anders dan de iets minder fraai uitgevoerde stuurmanswoning. Op het kerkhof bij de Nederlands Hervormde kerk wordt de met 151,5 gevangen walvissen meest succesvolle walvisvaarder Barent Hansen bezocht. Hij overleed in Hollum en werd net als zijn huisvrouw op Ameland begraven en nog steeds herdacht vanwege hun mooie grafsteen. Zij konden zich permitteren om die in Amsterdam te laten vervaardigen.
Op het kerkhof zou Roep daarna nog meer stenen met een verhaal kunnen bezoeken, maar dat doet hij niet. Meteen daarna volgt de Burenlaan en gaat zijn aandacht naar een café! Zo houdt hij vaart in de rondleiding voor zowel de ouderen, die in geschiedenis geïnteresseerd zijn als de zes- en zevenjarigen en zelfs de hond. Pas later in de rondleiding, nadat de molen is gepasseerd, wijst hij op een straatnaambord met Olvert Pieter Laps’ naam en kiest hij voor het verhaal van de kapitein, die ook op het kerkhof ligt begraven, dichtbij Barent Hansen. Het verhaal gaat dat deze kapitein stierf bij de Azoren, onderweg van Indië naar Nederland. Onder hem voer een groot aantal Amelanders, die hun kapitein mee naar huis wilden nemen en niet met een ‘een, twee, drie in Godsnaam’ overboord wilden zetten. Zij maakten een waterdichte kist voor hem en legden de kapitein te ruste.
Tijdens de tour onthult Jacob Roep hoe arak, een in het Indonesië van nu nog steeds vervaardigde sterke kruidendrank een rol speelde in de thuiskomst van Kapitein Lap, hoe hij vanaf Texel met een extra schip toch aankwam op Ameland en hoe de zeer geliefde kapitein, die bekend stond om zijn vrijgevigheid voor de armen toch de begrafenis kreeg, die hij verdiende. Het is maar één van de diep-menselijke verhalen, die te horen is op de free tour door Hollum.
Free Tour door Nes op woensdag 13.00 uur en 15.00 uur Start bij de Clemenskerk in Nes
Ook de tour door Nes heeft een rode draad.
Hier neemt Jacob Roep zijn gasten mee door Nes en laat hen kijken door de ogen van Kardinaal de Jong en even verderop door de ogen van Koningin Wilhelmina. Dat begint al bij de Sint Clemenskerk, die in 2013 door brand werd verwoest, is herbouwd en nu weer in gebruik is. De Mariakapel wordt bezocht en Roep wijst op het gebrandschilderde raam, waarop de beeltenis van Kardinaal de Jong van buitenaf duidelijk te zien is. Dan neemt hij zijn gasten mee het kerkhof op en vertelt het verhaal van de Jezuïeten, die in de vrije heerlijkheid Ameland van de Cammingha’s in de zeventiende eeuw nog de eucharistie konden vieren en prediken. Even gemakkelijk wijst hij op het graf van een strandjutter en vertelt hoe mensen door te leven wat het strand bracht, in hun levensonderhoud voorzagen.
In Nes bezoekt hij ook de Algemene begraafplaats en de oorlogsgraven. Hier gaat hij in op de aanvallen van de Watergeuzen en de kerk, die onder het kerkhof ligt verborgen. Door een prachtig stukje Nes voert hij vervolgens zijn publiek langs plassengebied de Vleijen naar de molen. Ook in Nes komt de tijd van de walvisvaarders ter sprake, maar is er ook alle aandacht voor het heldhaftige optreden in de Tweede Wereldoorlog van Kardinaal de Jong. Achtereenvolgens wordt stilgestaan bij het standbeeld, het ouderlijk huis van de Kardinaal, zijn residentie en zijn geboortehuis.
Ook in Nes wordt de geschiedenis van de Doopsgezinde Gemeente op het eiland verteld en mogen de gasten (ongepland, maar daarom zo leuk) een kijkje nemen in de achtertuin van het freulehuus aan het Vermaningspad. Mocht u nog willen weten, hoe het precies ging met de troon van Koningin Wilhelmina, toen ze in 1925 Ameland bezocht en waarom Ameland geen zeevaartschool meer heeft, terwijl die vroeger van heinde en ver bezocht werd door leerlingen van de wal, dan raad ik u aan om mee te gaan op een van de woensdagmiddagen.
Gewoon doen
Denkt u dat het oudste huis van Ameland in Nes staat? Weet u nog niet waarom de Burenlaan in Hollum Burenlaan heet? En waarom die laan de eerste bestrate laan van Hollum werd? En heeft u op dinsdagmiddag precies die anderhalf uur tijd om de wandeling mee te maken? Doe het dan en laat u verrassen. En beter nog: houd ook de woensdagmiddag een paar uurtjes vrij voor Nes. Neemt u wat geld mee. Aan het eind van de tour kunt u uw waardering omzetten in het geldbedrag, wat het u waard was. Mijn ervaring? Een Free Tour met Jacob Roep is een aanrader!
