Het is 4 januari als ik begin te typen aan deze ‘Nat Zand’. Het jaar 2020 is koud begonnen. ‘Koud’ in de betekenis van ‘nog maar net’. Want koud is het zeker niet in deze prille januarimaand. Zelfs in deze wintermaand dreigt het ene na het andere weerrecord gebroken te worden. Mijn gedachten gaan uit naar 4 januari 1997, de dag waarop voorlopig voor het laatst een schaats-Elfstedentocht werd gereden. Het is inmiddels alweer 23 jaar geleden en daarmee is ook het record gebroken van het grootste aantal jaren tussen twee Elfstedentochten in. Inmiddels ben ik alweer dertig jaar op Ameland, en heb daarmee het grootste deel van mijn leven tot nu toe gewoond op ons mooie eiland. In 1997 was ik misschien nog iets te veel een Leeuwarder en waren de mooie herinneringen aan de Elfstedentochten van 1985 en 1986 nog relatief vers. Vooral de editie van 1986 is mij bij gebleven. In Leeuwarden werkte ik bij de sportredactie van de lokale omroep Aquarius, die het jaar ervoor net begonnen was als legale lokale omroep uit te zenden. De Elfstedentocht kwam voor ons op een heel mooi moment. Vooral in de aanloop naar De Grote Dag konden wij ons als nieuw radiostation in de Friese hoofdstad achteraf bekeken heel goed profileren. Als sportredacteur had ik ineens de mogelijkheid om mij in het hart te begeven van alles wat met de aanloop naar de Elf-stedentocht te maken had. Dus aanwezig bij de persconferenties. Het waren de tochten van ingenieur Sipkema en ijsmeester Kroes. Ik weet nog dat iedereen inclusief het bestuur van de Friesche Elf Steden klaar zat, maar dat het zo nog een half uur kon duren voordat de persconfe-rentie echt van start ging. Het was altijd wachten op de grote Smeets. De landelijke televisie bepaalde blijkbaar wanneer en hoe het verdict uitge-sproken werd. Vanwege de invloed van de landelijke televisie werd bij Aquarius al snel de beslissing genomen om een marathon-radio-uitzending te maken die rond het middaguur op de dag voorafgaand aan de Tocht der Tochten begon, en eindigde op het moment dat de schaat-sers vanuit de Frieslandhal weggeschoten werden. Het werd een mara-thon-uitzending met live reportages door verslaggevers die her en der in de stad waren, en onverwachtse gasten of artiesten in de studio aan de Wirdumerdijk. Aan deze bijzondere radio-uitzending heb ik zelfs een vriendschap overgehouden die tot de dag van vandaag nog voortduurt. Terug naar 4 januari 1997: het nieuwe jaar was nog maar net begonnen en er werd een Elfstedentocht uitgeroepen. Op Ameland waren nog veel Nederlandse en Duitse gasten die hier de jaarwisseling hadden doorge-bracht. Intussen begon zich al behoorlijk wat ijsgang in de Waddenzee te vormen, waardoor de veerdienst steeds meer beperkt werd. Ik merkte dat de onrust in mijzelf begon toe te nemen naarmate de dag dichterbij kwam. Halverwege de derde januari maakte de veerdienst bekend dat vanwege de ijsgang en lage waterstand de laatste afvaart naar Holwerd die dag om half vijf zou vertrekken. Dit was mijn laatste kans om nog naar Leeuwarden af te reizen. Hoewel ik eigenlijk gewoon moest werken, kreeg ik toestemming om te vertrekken. Snel mijn ouders gebeld dat ik er aan kwam. In 1997 werkte ik als vrijwilliger bij de Lokale Omroep Ameland, dus ook nog snel een recorder en een LOA-jas meegenomen. Wat in 1986 lukte, lukte nu ook weer. Nog geen anderhalf uur na aan-komst in Holwerd, stond ik samen met een LOA-collega en vriendin voordat ik het wist, in het middelpunt van de Elfstedengekte. Na ons door de enorme, feestende menigte op het Zaailand en Ruiterskwartier geworsteld te hebben, stonden we dankzij onze LOA-kleding al vrij snel binnen in de foyer van Stadsschouwburg De Harmonie waar 3FM aan het uitzenden was. Maar eenmaal binnen werden we vriendelijk ontvangen door een tv-productiemaatschappij die in de grote zaal bezig was met een uitzending van Hart van Nederland, en voordat we het wisten ston-den we in de gangen van de artiestenkleedkamers. Ik zie nog de verbaas-de blik van zangeres Anneke Douma, die een band met Ameland heeft. Haar mond viel open van verbazing toen ze hoorde dat er radioreporters van Ameland waren, en zij bracht ons voor het maken van interviews in contact met de Commissaris der Koningin, de mannen van De Kast en andere BN’ers. Hoe leuk dit alles ook is, het echte hoogtepunt van de Elfstedentocht is voor mij toch altijd het moment dat de eerste schaat-sers in alle vroegte in het pikkedonker te midden van duizenden schreeuwende toeschouwers het ijs in de Zwettehaven op komen en wegschaatsen. Het is 4 januari als ik deze ‘Nat Zand’ begin te typen. Te-gen de tijd dat u dit leest, moet het toch echt wel zijn gaan vriezen om ervoor te zorgen dat er nog een Elfstedentocht komt. 20-02-2020 zou natuurlijk een geweldige, magische datum zijn. 2020 wordt sowieso al een heel mooi sportjaar, maar geen Spelen, EK Voetbal of Max in Zand-voort kan op tegen deze indrukwekkende schaatsmarathon. Tegen de tijd dat u dit leest, weten we het! Ik wens u een magisch 2020!
Egbert Krottje
