De eerste berichten uit Italiaanse steden leken wel uit een oorlogsgebied te komen. Mensen bleven angstig binnen, ziekenhuizen vol slachtoffers, doodse stilte op straat. 'De stad was uitgestorven,' schreef een Nederlandse schrijver die in Italië woont. 'We haastten ons over straat om zo kort mogelijk te zijn blootgesteld aan het gevaar. Van avondklok naar Sperrgebiet'. Anders dan 75 jaar geleden ging het niet om strijdende soldaten, maar om venijnige virusdeeltjes. Onzichtbaar maar daardoor niet minder beangstigend. Een gevecht op leven en dood – niet man tegen man tussen de tanks en de kapot geschoten huizen, maar in geteisterde luchtwegen.

Hoe langer het gevaar duurt, hoe meer het een gevecht wordt in ons hoofd en hart. Sommigen worden ronduit opstandig. Geloven er niets van. Weigeren mee te doen. En zovelen van ons hebben het er gewoon heel menselijk-moeilijk mee, zo snel en tegelijkertijd schijnbaar eindeloos moeten we ons aanpassen, steeds weer.

De vrijheid die we in 1945 terugkregen, is de afgelopen 75 jaar alleen maar gegroeid. De bevrijdingsbeweging van de jaren zestig en zeventig, de noodzakelijke emancipatie van vrouwen en minderheden, de onbegrensde mogelijkheden van het internet… En nu blijkt die vrijheidsgroei opeens te stoppen: 'Houd afstand'. 'Werk zoveel mogelijk vanuit huis'. 'Vermijd drukte'. Makkelijk is het niet.

Na onze heerlijke vakantie thuis, had ik direct vijf volle dagen 'live' afspraken. Wat een verademing, na alle online werkoverleggen in de maanden daarvoor. Want wat is 'zoveel mogelijk thuiswerken'? Ik geniet van de vrijheid, dat ik daar zelf invulling aan kan geven. Ja, ik vond het fijn om al deze collega's en anderen weer echt te ontmoeten. Wetende dat ik ze de komende maanden weer vooral op een beeldscherm zal zien.

Met mijn echtgenote heb ik het al over 'flexwerkplekken' thuis, met 'clean-desk-policy' – bekend jargon voor de kantoortijgers onder u. Zodat we onderling kunnen afwisselen, druk aan het werk in de studeerkamer of aan het extra bureautje in de keuken. 'Vrijheid is pas echt vrijheid, als je eerste gedachte bij de ander is', zei dezelfde auteur laatst op televisie. Een uitspraak, waar ik over blijf mijmeren. Vrijheid, daar moeten we misschien nog wel 75 jaar op oefenen.

Vincent Robijn